
فهرست مطالب
مقدمه: هنر کهن نی و پیکان
فصل اول: تاریخچه و سیر تکامل تیراندازی با کمان
دوران باستان: از شکار تا جنگاوری
تیراندازی با کمان در اساطیر و افسانههای جهان
انقلاب فناوری: از کمانهای ساده تا کامپوند
گذار از جنگ به ورزش: تولد تیراندازی با کمان مدرن
فصل دوم: فدراسیون جهانی تیراندازی با کمان (WA) و قوانین جامع
معرفی WA و اهداف آن
انواع رشتههای رسمی: ریکرو، کامپوند، سالتی و…
زمین مسابقه: استانداردها و مشخصات
تجهیزات مجاز و غیرمجاز: بررسی دقیق کمان، تیر، لوازم جانبی
قوانین ایمنی: اولین و مهمترین قانون
روال برگزاری مسابقات: از راندهای مقدماتی تا فینال
سیستم امتیازدهی: چگونه برنده مشخص میشود؟
داوران و مسئولیتهای آنها
فصل سوم: تیراندازی با کمان در بازیهای المپیک و پارالمپیک
تاریخچه حضور کمان در المپیک مدرن
قوانین المپیک: فرمت خاص مسابقات
ستارگان المپیکی: رکوردداران و افسانهها
تیراندازی با کمان در پارالمپیک: نمایشی از قدرت اراده
قوانین و طبقهبندیهای معلولان
فصل چهارم: بزرگان و اسطورههای ورزش تیراندازی با کمان
پیشگامان جهانی: چگونه آنان این ورزش را متحول کردند؟
برترین ورزشکاران مرد و زن تاریخ
تحلیل سبک و تکنیک بزرگان
فصل پنجم: تیراندازی با کمان در ایران؛ از گذشته تا حال
پیشینه تاریخی: از آرش تا دوره قاجار
تأسیس فدراسیون و رشد ورزش مدرن
قهرمانان ملی ایران و دستاوردهای بینالمللی
جایگاه زهرا نعمتی به عنوان یک نماد جهانی
وضعیت فعلی و چشمانداز آینده
فصل ششم: آموزش مقدماتی تیراندازی با کمان
انتخاب اولین کمان و تجهیزات مناسب
تکنیکهای پایه: حالت站立، نصب تیر، گرفتن کمان، کشیدن، رها کردن
تمرینات بدنی و ذهنی ویژه تیراندازان
اشتباهات رایج مبتدیان و راههای رفع آنها
نتیجهگیری: آینده تیراندازی با کمان
مقدمه: هنر کهن نی و پیکان
تیراندازی با کمان، فراتر از یک رشته ورزشی، گفتگویی خاموش میان انسان، ابزار و هدف است. این هنر کهن، که ریشه در نیاز نخستین بشر برای بقا دارد، امروزه به نمادی از تمرکز، دقت، آرامش و رقابت ورزشی تبدیل شده است. صدای رها شدن ورشِ تیر از چله کمان و برخورد آن به مرکز هدف، لحظهای است که ساعتی از تمرین و ممارست را جشن میگیرد. این ورزش کهن، سفر شگفتانگیزی را از میدانهای نبرد باستانی تا باشگاههای مدرن و میدانهای المپیک پیموده است و امروزه به عنوان یک رشته ورزشی فراگیر، مورد استقبال همگان، با هر سن، جنسیت و توانایی جسمانی قرار گرفته است. این مقاله جامع، شما را به سفری تاریخی، فنی و فرهنگی در دنیای پرشور تیراندازی با کمان دعوت میکند.
فصل اول: تاریخچه و سیر تکامل تیراندازی با کمان
دوران باستان: از شکار تا جنگاوری
قدمت استفاده از تیر و کمان به دوران «عصر حجر» بازمیگردد. کهنترین شواهد باستانشناسی، مربوط به نوک پیکانهای سنگی در آفریقا است که به حدود ۶۴۰۰۰ سال پیش تعلق دارند. تیر و کمان یک انقلاب فناورانه در شکار به شمار میرفت، زیرا به شکارچیان اجازه میداد از فاصلهای امن و با دقت بیشتر به شکار خود حمله کنند. به تدریج، این ابزار کارآمد، راه خود را به میدانهای نبرد گشود. تمدنهای بزرگی مانند آشوریان، پارسهای هخامنشی، مصریان، یونانیان و به ویژه مغولان تحت فرمان چنگیزخان، از کمانداران زبده به عنوان ستون فقرات ارتش خود بهره میبردند. کمانهای مرکب ساخته شده از چوب، شاخ و زردپی حیوانات، از قدرت و برد بیمانندی برخوردار بودند.
برای مشاهده و خرید پایه ی تیر کمان اینجا کلیک کنید
تیراندازی با کمان در اساطیر و افسانههای جهان
تیر و کمان همواره جایگاهی ویژه در اساطیر ملل مختلف داشته است:
ایران باستان: آرش کمانگیر، اسطوره ملی ایران، نماد فداکاری و میهنپرستی است. او با پرتاب تیری از کوه «ایریوخشته» (احتمالاً دماوند)، مرز ایران و توران را مشخص کرد و جان خود را در این راه فدا نمود.
اساطیر یونان: آپولو، خدای خورشید، موسیقی و پیشگویی، و همچنین آرتمیس، الهه شکار و ماه، به عنوان کماندارانی زبردست شناخته میشدند.
افسانههای انگلیسی: رابین هود، قهرمان مردمی که با تیر و کمان خود علیه ستم مبارزه میکرد و “تیر را به دو نیم میکشید”، نماد دقت و عدالتخواهی است.
فرهنگ شرق: در ژاپن، هنر رزمی کیودو (راه کمان) به عنوان یک مسیر برای تمرین ذهن و رسیدن به روشنفکری در نظر گرفته میشود و بسیار فراتر از یک ورزش است.
انقلاب فناوری: از کمانهای ساده تا کامپوند
تکامل کمان در طول تاریخ را میتوان در چند مرحله خلاصه کرد:
کمانهای ساده (Straight Bow): کهنترین نوع کمان، از یک تکه چوب راست ساخته میشد، مانند کمانهای بلند انگلیسی (English Longbow) که در نبرد آزینکورت به شهرت رسیدند.
کمانهای مرکب (Composite Bow): ساخته شده از چند material (چوب، شاخ، زردپی). این کمانها کوچکتر بودند اما قدرت بیشتری داشتند و استفاده از آنها به مهارت بالایی نیاز داشت.
کمانهای بلند (Longbow): کمانهای بلند و مستقیمی که از یک تکه چوب یو (Yew) ساخته میشدند و توسط کمانداران انگلیسی به شهرت رسیدند.
کمانهای ریکرو (Recurve Bow): طراحی نوک خمیده (Recurve) به کمان اجازه میدهد انرژی بیشتری ذخیره کند و با نیروی کشش یکسان، قدرت بیشتری تولید کند. این نوع کمان، استاندارد مسابقات المپیک است.
کمانهای کامپوند (Compound Bow): انقلابی در قرن بیستم. این کمانها از یک سیستم قرقره و کابل استفاده میکنند که باعث میشود تیرانداز در حالت کشیده کامل، وزن کمتری را تحمل کند (Let-off) و بتواند با ثبات بیشتری هدفگیری کند. دقت و قدرت این کمانها بسیار بالا است.
گذار از جنگ به ورزش: تولد تیراندازی با کمان مدرن
با اختراع اسلحه گرم، نقش رزمی تیر و کمان به تدریج کمرنگ شد. اما علاقه به این هنر به عنوان یک ورزش و فعالیت تفریحی ادامه یافت. نخستین انجمنها و باشگاههای تیراندازی با کمان در سده شانزدهم در انگلستان شکل گرفتند. اما نقطه عطف، تأسیس فدراسیون جهانی تیراندازی با کمان در سال 1931 در لهستان بود. این فدراسیون که در سال 2011 به World Archery (WA) تغییر نام داد، مسئول استانداردسازی قوانین، تجهیزات و برگزاری مسابقات بینالمللی است و نقشی کلیدی در جهانی شدن این ورزش ایفا کرده است.
فصل دوم: فدراسیون جهانی تیراندازی با کمان (WA) و قوانین جامع
معرفی WA و اهداف آن
World Archery نهاد حاکم بر ورزش تیراندازی با کمان در سطح جهان است. مأموریت اصلی آن، ترویج و توسعه این ورزش در سراسر جهان، تنظیم مقررات، به رسمیت شناختن رکوردها و سازماندهی مسابقات معتبر بینالمللی از جمله جام جهانی و قهرمانی جهان است. WA اطمینان حاصل میکند که این ورزش در تمام سطوح رقابتی، منصفانه، ایمن و یکسان باشد.
انواع رشتههای رسمی
تیراندازی با کمان ریکرو (Recurve Archery): المپیکیترین رشته. کمانها فاقد نشانهگیر (sight) های پیچیده و تثبیتکننده (stabilizer) های بلند هستند (اگرچه استفاده از نشانهگیر ساده مجاز است). مسابقات در فاصله 70 متر برگزار میشود.
تیراندازی با کمان کامپوند (Compound Archery): کمانها مجهز به نشانهگیر، تثبیتکننده و سیستم قرقره هستند. دقت بسیار بالا است و معمولاً مسابقات در فاصله 50 متر برگزار میشود. این رشته هنوز در المپیک گنجانده نشده است، اما بخشی از بازیهای پارالمپیک است.
تیراندازی در سالت (Field Archery): مسابقات در یک مسیر طبیعی (مانند گلف) برگزار میشود که در آن هدفها در فاصلهها، زوایا و اندازههای مختلف قرار دارند. این رشته، مهارتهای تطبیقی تیرانداز را میسنجد.
تیراندازی سهبعدی (3D Archery): همانند سالت، اما هدفها به شکل سهبعدی حیوانات هستند.
تیراندازی سنتی (Traditional Archery): استفاده از کمانهای بلند یا ریکرو بدون هیچگونه تجهیزات کمکی مدرن مانند نشانهگیر یا تثبیتکننده.
زمین مسابقه: استانداردها و مشخصات
یک زمین استاندارد WA باید دارای شرایط زیر باشد:
خط تیراندازی (Shooting Line): خطی که تیراندازان پشت آن میایستند.
خط هدف (Target Line): خطی که هدفها روی آن قرار دارند.
فاصله: فاصله بین خط تیراندازی و خط هدف بسته به رده سنی، جنسیت و نوع رشته متفاوت است. استاندارد المپیک 70 متر است.
منطقه ایمنی (Safety Zone): پشت هدفها و اطراف زمین باید منطقه امنی وجود داشته باشد.
هدفها (Targets): هدفها از کاغذ فشرده یا فوم ساخته میشوند و روی یک قاب حصیری (boss) نصب میشوند. هدف استاندارد ده حلقهای است که آن زرد (حلقه 10 و 9)، سپس قرمز (8 و 7)، آبی (6 و 5)، مشکی (4 و 3) و بیرونیترین حلقه سفید (2 و 1) است. قطر هدف برای مسابقات 70 متری 122 سانتیمتر است.
تجهیزات مجاز و غیرمجاز
کمان ریکرو:
بازوها (Limbs): میتوانند از چوب، فایبرگلاس یا کامپوزیت کربن ساخته شوند.
دسته (Riser): معمولاً از آلیاژ آلومینیوم یا کربن ساخته میشود.
نشانهگیر (Sight): یک نشانهگیر مکانیکی ساده مجاز است، اما نشانهگیرهای نوری یا دارای بزرگنمایی (magnification) ممنوع هستند.
تثبیتکننده (Stabilizer): استفاده از تثبیتکننده برای کاهش لرزش مجاز است، اما طول آن محدودیت دارد.
کمان کامپوند:
سیستم قرقره و کابل: اجازه کاهش وزن (let-off) تا حداکثر 85% را میدهد.
نشانهگیر (Sight): میتواند دارای لنزهای بزرگنمایی و تراز باشد.
رهاساز (Release Aid): یک وسیله مکانیکی برای رها کردن زه که دقت را به شدت افزایش میدهد.
تیر (Arrow):
از materialهای مختلفی مانند آلومینیوم، الیاف کربن یا ترکیبی ساخته میشوند.
باید دارای نوک (point)، میله (shaft)، پر (fletching) و شیار (nock) باشند.
طول و سفتی تیر باید با کمان و تیرانداز همخوانی داشته باشد.
مهمترین قوانین تجهیزات: استفاده از هرگونه وسیله الکترونیکی که بتواند به تیرانداز در هدفگیری کمک کند (مانند نشانهگیر لیزری) به شدت ممنوع است. همچنین استفاده از دستگاههای ارتباطی در خط تیراندازی ممنوع است.
قوانین ایمنی تیر کمان: اولین و مهمترین قانون
هرگز هرگز هرگز یک کمان را بدون تیر رها (dry fire) نکنید. این عمل میتواند به کمان آسیب جدی برساند و بسیار خطرناک است.
فقط زمانی تیراندازی کنید که روی خط تیراندازی ایستادهاید و علامت شروع (سوت یا فرمان) را شنیدهاید.
فقط پس از شنیدن علامت اجازه جمعآوری تیرها، به سمت هدفها بروید.
تیرها باید فقط به سمت هدف نشانهگیری شوند.
پیش از کشیدن زه کمان، از باز بودن مسیر پرواز تیر و امنیت پشت هدف اطمینان حاصل کنید.
از تجهیزات معیوب یا آسیبدیده استفاده نکنید.
روال برگزاری مسابقات
یک مسابقه استاندارد WA معمولاً شامل مراحل زیر است:
راند رتبهبندی (Ranking Round): تمام تیراندازان 72 تیر (یا 60 تیر در برخی مسابقات) در فاصله مشخص پرتاب میکنند. امتیاز این راند، seeding (قرعهکشی) تیراندازان برای مرحله حذفی را مشخص میکند.
مرحله حذفی (Elimination Rounds): تیراندازان به صورت تکحذفی و رو در رو بر اساس seeding رقابت میکنند. هر مسابقه شامل چند ست (معمولاً 5 ست، هر ست 3 تیر) است. برنده هر ست 2 امتیاز، بازنده 0 امتیاز و در صورت تساوی، هر کدام 1 امتیاز میگیرند. اولین تیراندازی که به 6 امتیاز ست برسد، برنده است.
فینال: مرحله نهایی که بین برترین تیراندازان مرحله حذفی برگزار میشود و قهرمان مشخص میگردد.
سیستم امتیازدهی تیر کمان
امتیاز هر تیر بر اساس منطقهای که در هدف فرود میآید، از 1 تا 10 تعیین میشود. اگر تیر روی خط بین دو حلقه فرود آید، امتیاز حلقه بالاتر محاسبه میشود. در مسابقات حذفی، علاوه بر امتیاز هر تیر، امتیاز ستها نیز برای تعیین برنده محاسبه میشود.
داوران و مسئولیتهای آنها
داوران مسئولیت دارند:
بر رعایت قوانین نظارت کنند.
زمان را کنترل کنند.
بر ثبت امتیازها نظارت کنند.
در مورد disputes تصمیمگیری کنند.
بر رعایت قوانین ایمنی نظارت کنند.
فصل سوم: تیراندازی با کمان در بازیهای المپیک و پارالمپیک
تاریخچه حضور کمان در المپیک مدرن
تیراندازی با کمان در بازیهای المپیک تابستانی 1900 پاریس present بود و تا سال 1920 نیز ادامه داشت. اما به دلیل عدم وجود قوانین استاندارد بینالمللی، از برنامه المپیک حذف شد. با تأسیس FITA (WA) و استانداردسازی قوانین، این ورزش در سال 1972 مونیخ به طور دائم به بازیهای المپیک بازگشت. در ابتدا فقط رویدادهای انفرادی برگزار میشد، اما رویدادهای تیمی در سال 1988 افزوده شد.
قوانین المپیک: فرمت خاص مسابقات
فقط کمانهای ریکرو مجاز هستند. کمان کامپوند در المپیک present نیست.
فاصله: 70 متر برای زنان و مردان.
راند رتبهبندی: 72 تیر.
مرحله حذفی: مسابقات به صورت سیستم ست برگزار میشود (همانطور که پیشتر توضیح داده شد).
رویدادها: انفرادی مردان، انفرادی زنان، تیمی مردان، تیمی زنان و تیمی مختلط (رویداد جدید).
ستارگان المپیکی: رکوردداران و افسانهها
هوبوکی نیشیو (ژاپن): تنها تیراندازی که در تاریخ المپیک موفق به کسب دو مدال طلای انفرادی پیاپی (2012, 2016) شده است.
دارل پیس (آمریکا): یکی از بزرگترین تیراندازان تاریخ با 5 مدال المپیک.
کیم سو-نیونگ (کره جنوبی): افسانهایترین تیرانداز زن تاریخ. او در المپیک 1988 شش رکورد جهانی ثبت کرد و برنده دو طلای المپیک شد.
کره جنوبی: بدون شک قدرت مسلط این ورزش، به ویژه در بخش زنان است که از سال 1984 تقریباً انحصار مدالهای طلا را در اختیار داشتهاند.
تیراندازی با کمان در پارالمپیک: نمایشی از قدرت اراده
تیراندازی با کمان از نخستین دوره بازیهای پارالمپیک در رم 1960 present بوده است. این ورزش برای ورزشکاران دارای معلولیتهای جسمانی مختلف از جمله قطع عضو، فلج مغزی، آسیبهای نخاعی و نابینایی/کمبینایی مناسب است. این ورزش نه تنها مهارت فیزیکی، بلکه قدرت ذهنی و توانایی تطبیق فوقالعادهای را میطلبد.
قوانین و طبقهبندیهای معلولان
ورزشکاران بر اساس نوع و درجه معلولیت خود در طبقههای مختلفی قرار میگیرند تا رقابت عادلانه باشد. اصلی عبارتند از:
Open (W1): برای ورزشکارانی با معلولیت در هر چهار اندام، که معمولاً از ویلچر استفاده میکنند و ممکن است از کمانهای کامپوند با adaptations خاص استفاده کنند.
W2: برای ورزشکارانی با معلولیت اندام تحتانی که از ویلچر استفاده میکنند، اما عملکرد بالاتنه آنان کامل است. آنان میتوانند با کمان ریکرو یا کامپوند رقابت کنند.
ST (Standing – ایستاده): برای ورزشکارانی که میتوانند ایستاده یا روی یک چهارپایه بنشینند و ممکن است معلولیت در اندام داشته باشند.
تجهیزات میتوانند adaptations داشته باشند، مانند:
استفاده از دهان برای کشیدن زه (برای ورزشکاران فاقد استفاده از دستان).
استفاده از رهاسازهای مکانیکی خاص.
استفاده از تکیهگاه برای بدن.
هدف و essence ورزش یکسان است: تمرکز، دقت و رسیدن به مرکز طلایی.
فصل چهارم: بزرگان و اسطورههای ورزش تیراندازی با کمان
پیشگامان جهانی
هوراس فورد (آمریکا): یکی از بنیانگذاران تیراندازی با کمان مدرن در آمریکا و نویسنده کتابهای influential در این زمینه.
فred بیر (آمریکا): یک پیشگام در توسعه کمانهای کامپوند.
برترین ورزشکاران مرد و زن تاریخ
مردان:
برادی الیسون (آمریکا): دارنده چندین مدال جهانی و المپیک، known for his consistency.
مایک شلوزر (آمریکا): یک افسانه در رشته کامپوند، با دهها عنوان قهرمانی جهانی.
چانگ هوان (کره جنوبی): دارنده چندین مدال المپیک و جهانی.
زنان:
کیم سو-نیونگ (کره جنوبی): (همانطور که پیشتر گفته شد) بیچون و چرا برترین تیرانداز زن تمام ادوار (GOAT).
یون می-جین (کره جنوبی): دارنده چندین مدال طلای المپیک و جهانی.
سارا لópez (کلمبیا): مسلطترین تیرانداز زن کامپوند در تاریخ، دارنده چندین عنوان قهرمانی جهانی.
تحلیل سبک و تکنیک بزرگان
ویژگی مشترک همه بزرگان، ثبات (consistency) بینظیر در تکنیک آنان است. از حالت ایستادن گرفته تا نقطه ثابت (anchor point) و رها کردن، هر حرکت آنان دقیقاً در هر پرتاب تکرار میشود. آنان بر کنترل ذهنی مسلط هستند و میتوانند تحت فشار شدید بهترین performance خود را ارائه دهند. تمرینات آنان شامل ساعتی ها تمرین بدنی برای building strength (به ویژه در کمر و عضلات مرکزی) و تمرینات ذهنی برای تجسم (visualization) و block out distractions است.
فصل پنجم: تیراندازی با کمان در ایران؛ از گذشته تا حال
تأسیس فدراسیون و رشد ورزش مدرن
تیراندازی با کمان به شکل مدرن خود در ایران در دهه 1930 و با تأسیس انجمن تیراندازی با کمان معرفی شد. فدراسیون تیراندازی با کمان ایران در سال 1356 (1977 میلادی) تأسیس گردید. پس از انقلاب، این فدراسیون فعالیت خود را با قدرت ادامه داد و به تدریج به توسعه زیرساختها و training نسل جدیدی از ورزشکاران پرداخت.
قهرمانان ملی ایران و دستاوردهای بینالمللی
ایران در سالهای اخیر به یکی از قدرتهای منطقه در این ورزش، به ویژه در رشته کامپوند تبدیل شده است.
کیانو رضاپور: از جوانان مستعد و پرامید ایرانی است که در رده نوجوانان و جوانان عناوین جهانی کسب کرده است.
امیدعلی حسینیپور: از دیگر تیراندازان برتر کامپوند مرد ایران.
جایگاه زهرا نعمتی به عنوان یک نماد جهانی
زهرا نعمتی تنها یک قهرمان ورزشی نیست؛ او یک نماد جهانی از پایداری، تابآوری و غلبه بر موانع است.
دستاوردهای بیهمتا:
نخستین زن ایرانی که در هر رشتهای به المپیک و پارالمپیک راه یافت.
نخستین ورزشکار که در یک سال (2012) هم به المپیک و هم به پارالمپیک راه یافت.
دریافت مدال طلای پارالمپیک 2012 لندن (انفرادی ریکرو) و برنز (تیمی)، و همچنین مدال نقره پارالمپیک 2016 ریو.
کسب عنوان قهرمانی جهان و شکستن رکوردهای جهانی.
تأثیر: نعمتی فراتر از ورزش رفته است. او نویسنده کتاب، سخنران انگیزشی و نماینده حقوق افراد دارای معلولیت است. داستان او به جهانیان نشان داد که معلولیت به معنای ناتوانی نیست.
وضعیت فعلی و چشمانداز آینده
تیراندازی با کمان در ایران از محبوبیت relative خوبی برخوردار است، به ویژه پس از موفقیتهای نعمتی که الهامبخش بسیاری از دختران و زنان برای روی آوردن به این ورزش شد. however، چالشهایی نیز وجود دارد، از جمله:
تعداد محدود زمینها و امکانات استاندارد در سراسر کشور.
هزینه بالای تجهیزات باکیفیت.
نیاز به مربیان qualified بیشتر در سطوح پایه.
با این حال، با استعدادیابی مستمر و سرمایهگذاری بیشتر، آینده این ورزش در ایران بسیار درخشان به نظر میرسد، به ویژه در رشته کامپوند.
فصل ششم: آموزش مقدماتی تیراندازی با کمان
تکنیکهای پایه: گام به گام
حالت ایستادن (Stance): پاها به عرض شانه، body عمود بر هدف.
نصب تیر (Nocking the Arrow): قرار دادن تیر روی زه.
گرفتن کمان (Grip): گرفتن دسته کمان با یک grip آرام، مانند دست دادن.
آمادهسازی و کشیدن (Set and Draw): بلند کردن کمان و کشیدن زه به سمت صورت با استفاده از muscles پشت.
نقطه ثابت (Anchor Point): لمس consistent زه به بینی یا چانه. این نقطه برای دقت حیاتی است.
هدفگیری (Aiming): استفاده از نشانهگیر یا هدفگیری instinctive.
رها کردن (Release): رها کردن smooth زه با شل کردن انگشتان.
ادامه حرکت (Follow-Through): حفظ حالت بدن پس از رها کردن تیر.
تمرینات بدنی و ذهنی
قدرت: تمرینات برای تقویت muscles پشت، شانهها و عضلات مرکزی.
پایداری: exercises مانند plank برای improve stability.
تمرکز ذهنی: techniques مانند تجسم (visualization پرتابهای موفق)، meditation و کنترل تنفس.
اشتباهات رایج مبتدیان و راههای رفع آنها
گرفتن محکم کمان (Gripping too tight): causes پیچش و کاهش دقت.
نداشتن نقطه ثابت ثابت: leads to inconsistency.
** anticipation رها کردن:** “flinching” پیش از رها کردن کامل.
عدم ادامه حرکت: پایین آوردن کمان بلافاصله پس از release.
تمرین بیش از حد: leads to خستگی و formation عادات بد.